Ιστορία χωριού

Τοπική αυτοδιοίκηση, κοινοτάρχης αζάες, Συμβούλιο Βελτιώσεως, Κοινοτικό Συμβούλιο-δραστηριότητες

Η 15ετία από το 1960 μέχρι το Καλοκαίρι της τουρκικής εισβολής του 1974 υπήρξε η χρυσή εποχή του Αγίου Αμβροσίου. Οι Μιχάλης Ανδρέου, Κύρος και Ανδρέας Χατζηκύρου που αποτελούσαν το Συμβούλιο Βελτιώσεως σε συνεργασία με τον κοινοτάρχη ανάπλασαν τον Άγιο Αμβρόσιο. Το γεωργικό μέχρι τότε χωριό μετατράπηκε σε μια σύγχρονη κοινότητα. Ασφαλτοστρώθηκαν όλοι οι δρόμοι μέσα στο χωριό, τοποθετήθηκε νερό στα σπίτια, ηλεκτροδοτήθηκε το χωριό, βελτιώθηκε μερικώς το οδικό δίκτυο προς τη Λευκωσία και προ πάντων ιδρύθηκε το Ελληνικό Γυμνάσιο Αγίου Αμβροσίου που διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο στην ανάπτυξη της κοινότητας. 

Η προσφυγιά του 1974 μοίρασε τη ζωή μας στα δυο δηλαδή την περίοδο προ και μετά του μεγάλου κακού που μας έφεραν. Τον εκτοπισμένο Άγιο Αμβρόσιο υπηρέτησε ως κοινοτάρχης για 30 και πλέον χρόνια ο Ανδρέας Τρυπηνιώτης ο οποίος διαδέχθηκε τον αποβιώσαντα Μιχαήλ Πέσιογκε. Ούτε δρόμους για επιδιόρθωση είχαμε αυτή την περίοδο ούτε γεφύρια δυστυχώς να φτιάξουμε. Οι προσπάθειες όλη αυτή την περίοδο επικεντρώνονται να κρατηθεί ζωντανός ο ιστός της κοινότητας με την πίστη και την ελπίδα ότι θα  ανατραπούν τα τετελεσμένα της εισβολής και να επιστρέψουμε νοικοκύρηδες ξανά στα σπίτια που μας άρπαξαν με τη βία των όπλων.

Το 2012, με κοινή συναίνεση όλων των συγχωριανών, ανέλαβα ως νέος κοινοτάρχης του εκτοπισμένου Αγίου Αμβροσίου. Με τον Ανδρέα Προδρόμου ως αναπληρωτή κοινοτάρχη και τους Σάββα Δουκανάρη, Γεώργιο Ττοφή και Παντελή Παντελή μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου και σε συνεργασία με όλα τα οργανωμένα σύνολα της κοινότητας προβαίνουμε σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων για να κρατηθεί σε συνοχή ο Άγιος Αμβρόσιος με την πίστη και την ελπίδα ότι θα προβάλει σύντομα η μέρα της δικαίωσης και του γυρισμού.   

Σωματεία, εκδηλώσεις, πορείες, μνήμη κατεχομένων

Ο εκτοπισμένος κόσμος μας νοικοκύρηδες με σπίτι  και όνομα μέχρι χθες βρέθηκαν σκορπισμένοι στο πουθενά. Οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν ότι θα ήταν μια προσωρινή κατάσταση και σύντομα θα διευθετείτο η λύση και ο καθένας θα επέστρεφε στο σπίτι και τη περιουσία του. Είναι και αυτός ένας λόγος που πολλοί παρέμειναν κάτω από άθλιες συνθήκες μέσα στα αντίσκηνα για μακρύ χρονικό διάστημα.

Οι κοινότητες πραγματικά εξαρθρώθηκαν και σχεδόν κανένας δεν ήξερε που κατέληξαν οι υπόλοιποι συγχωριανοί του. Έτσι άρχισαν σιγά-σιγά να δημιουργούνται τα σωματεία των κατεχόμενων κοινοτήτων στις ελεύθερες περιοχές. Πρωταρχικός σκοπός τους ήταν να καταγράψουν αρχικά τους συγχωριανούς να τους φέρουν σε επαφή. Στη συνέχεια να τους βοηθήσουν σε κάποιες περιπτώσεις, να προβαίνουν σε διαμαρτυρίες για τη συνεχιζόμενη κατοχή από την Τουρκία, να διοργανώνουν αντικατοχικές πορείες, να διεκδικούν την ανεύρεση και απελευθέρωση των αγνοουμένων, να διατηρούν τα έθιμα κάθε κοινότητας, να συντηρούν τη μνήμη των κατεχομένων μας  κ.α.

Το 1985 ιδρύθηκε το Σωματείο Ελεύθερος Άγιος Αμβρόσιος στη Λευκωσία. Με μια πλούσια δράση, ομαδική εργασία και καλό προγραμματισμό έγινε κατορθωτό να ανεγερθεί ιδιόκτητο οίκημα στην Αγλαντζιά. Οι κατά καιρούς πρόεδροι ήσαν οι Σάββας Μ. Θεοφάνους, Κυριάκος Πέσιογκες, Αντώνης Οικονόμου και τώρα ο Κυριάκος Χατζηφιλίππου. Τοπικές επιτροπές του σωματείου λειτουργούν στη Λευκωσία και στη Λεμεσό με πλούσια δράση.  Αμέσως μετά την ίδρυση του σωματείου στη Κύπρο δημιουργήθηκε αντίστοιχο στο Ηνωμένο Βασίλειο με προέδρους κατά σειρά τον Δημήτρη Σακκαλλή και τώρα τον Άγγελο Πέσιογκε. Μέλη οι συγχωριανοί που διαμένουν στο Λονδίνο και το Ηνωμένο Βασίλειο με ξεχωριστή δράση πάντοτε τον μ. Κυριάκο Χριστοδούλου ο οποίος ήταν και ιδρυτικό μέλος του LobbyforCyprus.

Στο μεταξύ με πρωτοβουλία του Σέργιου Πρωτοπαπά ανασυστάθηκε το Κέντρο Νεότητας Προμηθέας Αγίου Αμβροσίου που ανέστειλε τη λειτουργία του λόγω της τουρκικής εισβολής . Στα τελευταία χρόνια μια πολύ αξιόλογη δραστήρια ομάδα Αγιαμβροσιτών που διαμένουν στη Λεμεσό ίδρυσαν παράρτημα του σωματείου και αναπτύσσουν πλούσια εθνική και πολιτιστική δράση. Το 2009 με έδρα και πάλιν τη Λεμεσό  ιδρύθηκε ο Αθλητικός Πολιτιστικός Όμιλος Χρυσομηλιά που διαθέτει ανδρική και γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου και χορευτικό συγκρότημα με πάρα πολλές παρουσιάσεις ανά την ελεύθερη Κύπρο.  

Από τις εκδηλώσεις των σωματείων του Αγίου Αμβροσίου ξεχωρίζουν η γιορτή και χορός της χρυσομηλιάς και η θρησκευτική γιορτή του Αγίου Αμβροσίου. 

Εισβολή, εκτοπισμός, αγνοούμενοι

Το  πανέμορφο κεφαλοχώρι της ανατολικής πλευράς της επαρχίας της Κερύνειας από τις 14 Αυγούστου 1974 βρίσκεται κάτω από την  τουρκική κατοχή. Όλοι οι αυτόχθονες κάτοικοι του εξαναγκάσθηκαν μέσα από τους βομβαρδισμούς των τουρκικών πλοίων και αεροπλάνων να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους και να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς Με τη συνεχιζόμενη κατοχή οι Τούρκοι έχουν αλλάξει τα πάντα. Τα περιβόλια με τις χρυσομηλιές και τα κάθε λογής δένδρα έχουν καταστραφεί. Το περιβάλλον έχει κυριολεκτικά βιαστεί βάναυσα με τις αλόγιστες οικοδομές. Το κοιμητήριο βεβηλώθηκε, τα σχολεία και οι πλατείες βάφτηκαν κόκκινα και γέμισαν με αγάλματα των εισβολέων  και κόκκινες ημισελήνους.

Οι  2000 και πλέον κάτοικοι του Αγίου Αμβροσίου διασκορπισμένοι σ’ όλη την ελεύθερη Κύπρο και στις πέντε ηπείρους του πλανήτη μας, απογοητευμένοι από το άδικο που βρήκε τον τόπο μας, διαμαρτύρονται και ζητούν από παντού βοήθεια για δικαίωση. Δώδεκα οικογένειες Αγιαμβροσιτών εξακολουθούν να ζητούν καθημερινά για 41 τώρα χρόνια τα αγαπημένα τους πρόσωπα που συγκαταλέγονται στον μακρύ μαύρο κατάλογο των αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής. Υπέρτατο χρέος μας είναι να διεκδικούμε τη γη μας και την ασφαλή επιστροφή στους τόπους μας.

Ιστορία

Η ανασφάλεια από τις πειρατικές επιδρομές, ιδιαίτερα τις αραβικές, συνέβαλε στο χτίσιμο του οικισμού μακριά από την παραλία. Αυτό ισχύει για πολλούς άλλους οικισμούς, τόσο της παράκτιας πεδιάδας της Κερύνειας, όσο και της Κύπρου ολόκληρης.

Το χωριό γνώρισε μια αλματώδη πληθυσμιακή ανάπτυξη από το 1881 μέχρι το 1946. Ο πληθυσμός του, από 481 κατοίκους το 1881 αυξήθηκε στους 764 το 1901, στους 1.113 το 1921, στους 1.367 το 1931 και στους 1.779 το 1946. Άνκαι το 1960 ο πληθυσμός μειώθηκε κάπως, το 1973 άρχισε πάλι να αυξάνεται. Στην τελευταία απογραφή του 1973, ένα χρόνο πριν την εισβολή, ο πληθυσμός του Αγίου Αμβροσίου ήταν 1.543 κάτοικοι.
Αξιοθέατα

Πολύ κοντά στο χωριό βρίσκονται τρία μοναστήρια, το γνωστό μοναστήρι του Αντιφωνητή στα νοτιανατολικά, της Υπάτης στα νότια-νοτιο-ανατολικά και της Μελαδρύνας στα ανατολικά.

Η επιβλητική σύγχρονη εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Αγιο Αμβρόσιο. Τόσο ο Jeffery όσο και ο Γκάννις γράφουν για δάπεδα οικοδομών βυζαντινής περιόδου που περισώθηκαν σε διάφορα μέρη του οικισμού. Επίσης ο Γ.Σ. Φραγκούδης και ο Α. Σακελλαρίου, ο μεν πρώτος στο βιβλίο του Κύπρος, που εκδόθηκε το 1890, ο δε δεύτερος στο έργο του τα Κυπριακά που εκδόθηκε επίσης το 1890, μιλούν για ερείπια αρχαίων πόλεων ή πολιχνίων που βρίσκονται μεταξύ Αγίου Επικτήτου και Αγίου Αμβροσίου. Πρόκειται, όπως γράφουν, για τα ερείπια στο Τρουλλί, το Βασίλειο και το Λιμενάρι. Αί τρεις δε αύται θέσεις παρά την θάλασσα κείμεναι απετέλουν σκοπιάς κατά των πειρατών των συχνά προσβαλόντων τα παράλια ταύτα μέρη της νήσου, ή ήσαν ακροπόλεις αρχαίων πολιχνίων, άτινα όλως κατεστρέφησαν. (Α. Σακελλαρίου Τα Κυπριακά)

Το χωριό βρίσκεται κοντά στην αρχαία πόλη Μακαρία, η οποία φαίνεται σημειωμένη σε χάρτη του Κλαύδιου Πτολεμαίου . Η Μακαρία ιδρύθηκε από Έλληνες που έφτασαν από την Αρκαδία κατά τον Τρωικό Πόλεμο. Μαζί με τη Μακαρία υπήρχε επίσης και μια δεύτερη πολιτεία που κτίστηκε από μετανάστες οι οποίοι έφθασαν από τη Θεσσαλία μη έχοντας δικό τους βασιλιά. Η Μακαρία διατηρήθηκε μέχρι το τέλος των βυζαντινών χρόνων, οπότε καταστράφηκε από τις αραβικές επιδρομές. Μετά την καταστροφή της Μακαρίας το 10 αιώνα μ.Χ., στη θέση των παλιών συνοικισμών κτίστηκαν τα χωριά Άγιος Αμβρόσιος, Καλογραία, Χάρτζια, και Μελανήσοικον.

Οικονομία

Στο χωριό καλλιεργείτο πριν την εισβολή η ελιά, η χαρουπιά, τα σιτηρά (σιτάρι και κριθάρι) και τα κτηνοτροφικά φυτά. Ιδιαίτερα ήταν ανεπτυγμένη η συγκαλιέργεια χαρουπιών-ελιών-σιτηρών. Το χωριό ήταν γνωστό για την καλλιέργεια των βερύκοκων (χρυσομήλων), που καλλιεργούνταν στις νησίδες των αρδευόμενων εκτάσεων. Στην καταγραφή φυλλοβόλων και οπωροφόρων δέντρων του 1971 κατεγράφησαν στον Αγιο Αμβρόσιο αχλαδιές, ροδακινιές, δαμασκηνιές, συκιές, αμυγδαλιές, καρυδιές, ροδιές, μηλιές και πολλά άλλα οπωροφόρα. Εντυπωσιακός όμως ήταν ο αριθμός των χρυσομηλιών που ανέρχονταν σε 10.625 δέντρα. Η έκταση που κάλυπταν τα φυλλοβόλα δένδρα ανερχόταν σε 531 σκάλες. Ανεπτυγμένη ήταν και η κτηνοτροφία, μια και στο χωριό εκτρέφονταν κάπου 5.000 αιγοπρόβατα.Η παράκτια τοποθεσία του Αγίου Αμβροσίου συνέβαλε στην περιορισμένη ανάπτυξη της αλιείας. Στο χωριό είχε κατασκευαστεί αλιευτικό καταφύγιο, που ήταν συνέχεια των άλλων ψαρολίμανων και αλιευτικών καταφυγίων του Βαβυλά, της Λαπήθου, του Καραβά, της Κερύνειας, της Ακανθού και του Δαυλού.

Η μαγευτική τοποθεσία του χωριού μεταξύ βουνού και θάλασσας, η συγκοινωνιακή του θέση μεταξύ δυτικής και ανατολικής επαρχίας της Κερύνειας και η γειτνίαση του με το βυζαντινό μοναστήρι του Αντιφωνητή, προμήνυαν μία λαμπρή τουριστική ανάπτυξη. Ενοικιαζόμενα σπίτια προσφέρονταν πριν την εισβολή σε τακτικούς επισκέπτες και σε ξένους περιηγητές.
Χρυσομηλιά Αγίου Αμβροσίου Κερύνειας

Ο Αθλητικός Πολιτιστικός Ομιλος Χρυσομηλιά Αγίου Αμβροσίου Κερύνειας ιδρύθηκε την 01 Ιουνίου 2009 από εκτοπισμένους κατοίκους και φίλους της κατεχόμενης , από τις 14 Αυγούστου 1974 ,από τα τουρκικά στρατεύματα , κοινότητας του Αγίου Αμβροσίου Κερύνειας. Ο Ομιλος διατηρεί αθλητικά και πολιτιστικά τμήματα. Συγκεκριμένα στη δύναμη του Ομίλου υπάγονται ποδοσφαιρική ομάδα γυναικών που αγωνίζεται στο πρωτάθλημα της ΚΟΠ και έδρα τη Λεμεσό, ποδοσφαιρική ομάδα ανδρών στο πρωτάθλημα της ΠΟΑΣΠ Πάφου και έδρα τη συνοικία Μουττάλου και χορευτικό συγκρότημα με έδρα τη Λεμεσό.

Πηγή: Wikipedia